Đột quỵ não hay tai biến mạch máu não là một trong những căn bệnh gây nguy cơ tử vong hàng đầu, chỉ sau ung thư và tim mạch. Đột quỵ não nếu càng xử lý nhanh chóng thì càng giảm thiểu được các hậu quả đáng tiếc.
1. Đột quỵ não là gì?
Đột quỵ não được xem như một cơn đau não dữ dội, nó xảy ra bất ngờ và đột ngột, xuất hiện bất cứ lúc nào với bất kỳ ai. Khi lượng máu lưu thông đến một vùng não thì bị gián đoạn, lúc này các tế bào não vì thiếu oxy nên bắt đầu chết đi, dẫn đến tổn thương các vùng não, bộ nhớ và khả năng vận động giảm sút.
Đột quỵ não nặng hay nhẹ còn tùy thuộc vào kích thước vùng não bị tổn thương. Bệnh nhân đột quỵ ngắn có thể chỉ gặp những vấn đề nhỏ như yếu tạm thời vùng cánh tay hoặc một bên chân, dễ dàng hồi phục. Bệnh nhân đột quỵ nghiêm trọng có thể bị tê liệt vĩnh viễn một bên cơ thể, mất hoàn toàn khả năng nói, 2/3 số người may mắn sống sót qua cơn đột quỵ não nghiêm trọng cũng phải chấp nhận một vài di chứng nặng nề.
Đột quỵ não bao gồm hai thể: Xuất huyết não và nhồi máu não. Trong đó, xuất huyết não là tình trạng tắc mạch máu lên não do các cục máu đông hay còn gọi là tình trạng thiếu máu cục bộ. Còn đột quỵ nhồi máu não xuất hiện do mạch máu não bị vỡ, đột quỵ nhồi máu não ít phổ biến hơn nhưng nguy hiểm hơn rất nhiều, nó thường dẫn đến tử vong ở người bệnh.
2. Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ não.
Nguyên nhân đột quỵ có thể do nhiều yếu tố gây nên. Nhưng chủ yếu theo 3 yếu tố dưới đây.
Những yếu tố rủi ro trong lối sống thiếu lành mạnh: Người thừa cân béo phì, không hoạt động thể chất, uống nhiều bia rượu, sử dụng nhiều chất kích thích, sử dụng nhiều các thực phẩm độc hại, sống trong môi trường ô nhiễm, lối sống sai giờ giấc,… đều tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ não cao.
Nguy cơ đột quỵ theo y tế: Người thường xuyên có huyết áp cao hơn 120/80 mmHg, hàm lượng cholesterol trong máu cao, người mang những căn bệnh tiền đề cho đột quỵ não như bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch, suy tim, suy thận, dị vật tim, nhiễm trùng tim, nhịp tim bất thường. Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình có người thân bị đột quỵ não, đau tim mãn tính hoặc thiếu máu cục bộ thoáng qua.
Các yếu tố khác liên quan đến đột quỵ não cao hơn: Người từ 55 tuổi trở lên, tuổi càng cao nguy cơ mắc đột quỵ não càng lớn. Người mang chủng tộc Mỹ gốc Phi có nguy cơ đột quỵ nhiều hơn người thuộc chủng tộc khác. Đàn ông có nguy cơ mắc đột quỵ não cao hơn phụ nữ. Ngoài ra sử dụng thuốc ngừa thai hoặc liệu pháp hormone bao gồm estrogen cũng làm tăng nguy cơ mắc đột quỵ não.
3. Cách điều trị đột quỵ não nhanh nhất.
Mục đích của cách điều trị đột quỵ não là giảm tỷ lệ tử vong và hạn chế tối đa mức độ tàn phế. Để đạt được tiêu chí trên, cần thực hiện các nguyên tắc: điều trị cấp cứu và tối ưu hóa tình trạng thần kinh, hạn chế tổn thương, bảo đảm lưu thông máu não đủ, ngừa biến chứng, phục hồi chức năng và phòng ngừa tái phát.
Phác đồ điều trị tổng hợp chung cho cả hai thể đột quỵ não như sau:
Điều trị đột quỵ não theo phác đồ tổng hợp: Với mục đích nhằm duy trì chức năng sống, chống phù não, bao gồm các bước: kê đầu giường cao lên 25- 30 độ, hạn chế các kích thích mạnh, hạn chế truyền dịch, tăng thông khí, phẫu thuật giảm ép, dẫn lưu và dùng thuốc…
Ngoài ra, chú ý trong khi cấp cứu đột quỵ não cần duy trì đường máu hợp lý, khai thông đường thở cho bệnh nhân có biểu hiện rối loạn chức năng hô hấp, nếu thiếu oxy cần cho thở oxy ngay lập tức bằng cách hút đờm rãi và chống nhiễm trùng phế.
Sau điều trị đột quỵ nên tránh cho bệnh nhân ăn đường miệng, hoặc có thể để sau 2-3 ngày, phòng viêm phổi do trào ngược. Chăm sóc qua đường sonde dạ dày bằng các chất dinh dưỡng lỏng, giúp tăng cường chuyển hóa cơ thể, tránh viêm dạ dày, ruột.
Điều trị đột quỵ não đặc hiệu (chủ yếu dùng cho thể đột quỵ thiếu máu não): Sử dụng các thuốc chống kết tập tiểu cầu nhằm tiêu huyết khối và điều trị dự phòng tái phát. Dùng kèm thuốc mang tác dụng chống đông làm giảm cục máu đông và dùng thuốc điều trị tiêu cục huyết khối. Tuy nhiên việc sử dụng các loại thuốc này đòi hỏi bệnh nhân đến viện sớm trước 3 – 4,5 giờ và tuân theo những chỉ định rất chặt chẽ, được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên sâu có phương tiện theo dõi các xét nghiệm tin cậy, phòng tai biến chảy máu ồ ạt.
Với sự hiểu biết cơ bản về đột quỵ não, nguyên nhân đột quỵ và cách chữa trị, bệnh nhân cùng người nhà bệnh nhân sẽ giảm thiểu được tối đa hậu quả nặng nề do đột quỵ não gây ra.