Tai biến mạch máu não là căn bệnh rất nguy hiểm. Tai biến là nguyên nhân thứ 3 gây tử vong trên thế giới. Những người may mắn thoát khỏi lưỡi hái của tử thần cũng phải chịu những di chứng tai biến mạch máu não vô cùng nặng nề. Trong số 50% số bệnh nhân sống sót sau tai biến mạch máu não có tới hơn 90% mắc di chứng về vận động, gần 70% mắc di chứng nhẹ và vừa, còn lại là 30% chịu di chứng nặng. Trong đó, rối loạn nhận thức, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn thị giác, liệt vận động và rối loạn cơ tròn là những di chứng thường gặp nhất.
Những di chứng tai biến mạch máu não nghiêm trọng thường gặp
Mục Lục
1. Rối loạn nhận thức
Rối loạn nhận thức là sự suy giảm các chức năng cao cấp của vỏ não do tổn thương tế bào não và rối loạn chức năng não gây nên. Đây là một trong những biến chứng nặng nề của bệnh tai biến mạch máu não dẫn đến sa sút trí tuệ của người bệnh. Tỉ lệ gặp rối loạn nhận thức ở bệnh nhân sau tai biến mạch máu não khoảng hơn 60%. Bệnh nhân bị rối loạn nhận thức có các biểu hiện như: hay quên, suy giảm trí nhớ, đầu óc lơ mơ không tỉnh táo, mất khả năng định hướng không gian, thời gian, không nhận biết được người thân, gia đình của mình và không hiểu được lời nói của người khác… Từ những rối loạn nhận thức này sẽ phát triển thành sa sút trí tuệ, diễn tiến nhanh hay chậm, nhiều hay ít sẽ tùy thuộc vào tác nhân gây tổn thương não, mức độ teo não thùy thái dương, thùy trán… Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ mất tất cả các khả năng tự chăm sóc cho bản thân như: tắm giặt, mặc quần áo, ăn uống, vận động và vệ sinh cá nhân…, đồng thời hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của người khác. Do vậy, di chứng rối loạn nhận thức sau tai biến mạch máu não cần được điều trị, đặc biệt là điều trị dự phòng các yếu tố nguy cơ cao như tăng huyết áp để tránh các biến chứng nguy hiểm khác xảy ra.
2. Chứng rối loạn ngôn ngữ
Ngôn ngữ mất chuẩn (mất tiếng, nói ngọng) là chứng bệnh thường gặp ở những người sau khi bị tổn thương cục bộ ở não, dù ở mức độ nào đều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tai biến mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hậu quả này.
Mất vận ngôn biểu hiện trong tiếng nói là sự méo tiếng, đó là hiện tượng như rụng mất nguyên âm cuối khi phát âm. Có người sau tai biến trở nên nói bập bẹ như trẻ mới tập nói.
Có những trường hợp mất đi nhịp điệu tiếng nói, bị chuyển giọng, âm điệu của ngôn ngữ bị biến đổi, có người nói những trọng âm như người nước ngoài. Tình trạng nói lắp, nói không đúng ngữ pháp cũng xuất hiện ở một số trường hợp, họ rất khó khăn khi muốn vượt qua một từ nào đó, có khi đỏ tía cả mặt mũi mà chỉ nói được một từ, càng cố gắng càng khó khăn.
Chứng diễn đạt thiếu từ cũng thường xảy ra ở những bệnh nhân này, người bệnh không thể hoặc khó gọi ra tên chính xác của sự vật, mặc dù họ rất muốn diễn tả. Trong một số trường hợp, thầy thuốc phải hiểu được ý bệnh nhân muốn nói, sau đó nói ra âm đầu của từ nào đó sẽ giúp họ nói tiếp được.
Một số người mắc chứng nói loạn biệt ngữ, họ sử dụng những từ không đúng với sự vật được gọi. Giữa từ đúng và từ người bệnh phát ra không có mối liên hệ nào và từ phát ra thường là thiếu nghĩa.
3. Rối loạn thị giác
Rối loạn thị giác sau tai biến mạch máu não gây ảnh hưởng không nhỏ đến thị lực của người bệnh. Theo các chuyên gia, rối loạn thị giác có thể là tạm thời nhưng cũng có thể là vĩnh viễn. Bệnh nhân bị rối loạn thị giác có biểu hiện là mắt nhìn mờ một bên hoặc cả hai bên, mù một phần hoặc toàn bộ, quầng hoặc đau mắt. Nếu không được chữa trị và phục hồi sau tai biến mạch máu não ở giai đoạn sớm thì càng ngày bệnh nhân sẽ không còn nhiều hi vọng để thấy lại ánh sáng ở mắt đó.
4. Liệt vận động
Theo thống kê, có khoảng 90% người bị liệt vận động (liệt nửa người, liệt tay chân, liệt mặt) sau tai biến mạch máu não. Di chứng này gây khó khăn cho bệnh nhân về chế độ sinh hoạt, đi lại hàng ngày. Bệnh nhân cần phải phục hồi sau tai biến mạch máu não nếu không sẽ không thể tự chăm sóc bản thân mình mà phải phụ thuộc và người thân chăm sóc. Họ dễ mắc thêm chứng rối loạn cảm xúc do mặc cảm tự ti vì mình là gánh nặng của gia đình. Đồng thời khi phải nằm liệt lâu, bệnh nhân có thể gặp một số biến chứng nguy hiểm như: viêm loét da, viêm đường tiết niệu, viêm phổi, viêm đường hô hấp… dễ gây nhiễm trùng, thậm chí tử vong cho người bệnh.
Một vấn đề nữa, người cao tuổi bị liệt vận động sau tai biến có khả năng mắc thêm hội chứng Parkinson. Người bệnh phải đối mặt với khó khăn về vận động cơ hơn là run. Bởi di chứng sau tai biến thường gây yếu liệt một nửa người đã làm họ khó khăn trong việc giữ thăng bằng trong di chuyển, nay lại thêm hội chứng Parkinson, khiến cho việc vận động, cử động chi dưới trở nên tồi tệ hơn nhiều so với những khó khăn họ gặp phải khi cử động các cơ ở bàn tay. Do sự bất ổn định trong tư thế, co thắt cơ đột ngột nên họ thường xuyên té ngã. Đi kèm với những điều đó, họ còn phải đối mặt với sự suy giảm khả năng nhận thức, tư duy và cuối cùng là mấy trí nhớ. Ở một số người bệnh có thể gặp những phản ứng cảm xúc bất thường như đột nhiên cáu giận hay buồn bã, tủi thân, khóc lóc…mà không có lý do.
5. Rối loạn cơ tròn
Rối loạn cơ tròn là triệu chứng thường gặp sau tai biến mạch máu não. Duy nhất trong số các cơ tròn hoạt động theo ý muốn là cơ tròn bàng quang, hậu môn. Hoạt động được nhờ các trung khu điều khiển của hệ thần kinh trung ương. Khi có biểu hiện rối loạn cơ tròn bệnh nhân sẽ xuất hiện triệu chứng rối loạn ở các mức độ khác nhau như: Tiểu khó, bí tiểu, tiểu tự động, đại tiện vãi, bí đại tiện làm ảnh hưởng lớn đến sự hồi phục của bệnh nhân và công tác chăm sóc người bệnh. Có thể nói rối loạn cơ tròn để lại hậu quả nặng nề về thể chất, tinh thần, và phí tổn tài chính cho bản thân người bệnh, gia đình, xã hội. Do đó chăm sóc và điều trị cho người bị tai biến mạch máu não phải được tiến hành sớm ngay từ đầu.
Trên đây là 5 di chứng điển hình sau tai biến mạch máu não. Có thể thấy những di chứng này gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của người bệnh vì vậy việc điều trị phục hồi giữ vai trò rất quan trọng. Bên cạnh đó người bệnh cần có một chế độ sinh hoạt và chữa trị sau tai biến hợp lý để tránh tai biến tái phát vì hậu quả của những lần tai biến sau thường nặng nề hơn rất nhiều so với lần tai biến trước.
>> Đọc thêm: Thời gian phục hồi sau tai biến
